თამრიკო ჭოხონელიძე: "ჩემი ოჯახის დანგრევა დედაჩემისთვის დღემდე ტკივილია”

"დედაჩემი დიდი სიყვარულია" – ამ სიტყვებით გაგვაცნო ქალბატონი ლიზიკო მომღერალმა თამრიკო ჭოხონელიძემ და ამაში ჩვენც დავრწმუნდით, როგორც კი ამ სანდომიან ქალთან საუბარი დავიწყეთ. ცხოვრებამ არაერთხელ მიაყენა დარტყმა, დედის სითბოს გარეშე გაიზარდა, თავად კი შვილებისთვის შეწირული დედაა.
ფოლკლორისტმა კუკური ჭოხონელიძემ და მუსიკათმცოდნე ლიზიკო კანდელაკმა ერთმანეთი სკოლაში გაიცნეს და მათი სიყვარულის ამბავიც იმ დღიდან დაიწყო. სამი ქალიშვილისა და შემდეგ მათი შვილებისათვის მათი ურთიერთობა ნამდვილი გრძნობისა და ერთგულების სიმბოლო იყო. ქალბატონი ლიზიკო ბედნიერი დედაა, მაგრამ დარდი მაინც არ აკლია, განსაკუთრებით უფროსი შვილის, თამრიკოს ბედთან დაკავშირებით. ისინი ბუნებით ერთმანეთს ჰგვანან, ამიტომ დედას ქალიშვილის ყოველთვის კარგად ესმოდა, მაშინაც გაუგო, როცა თამრიკო მშობლების სურვილის წინააღმდეგ წავიდა და მსახიობს დაუკავშირა ბედი...
ქალბატონ ლიზიკოს ინტერვიუს დაწყება იმ ემოციისა და განცდის გახსენებით ვთხოვეთ, როდესაც პირველი შვილი პირველად დაიჭირა ხელში.
ლიზიკო: რომ გითხრათ, დედობისთვის მზად ვიყავი–მეთქი, მოგატყუებთ. თუმცა, როგორც კი თამრიკო ხელში ავიყვანე და ჩემი როლი გავაცნობიერე, საოცარი გრძნობა დამეუფლა. ოთხი წლის შემდეგ სოფიკო გვეყოლა, შემდეგ – თინიკო.
– თამრიკო როგორ შეხვდა უმცროსი დების დაბადებას, იეჭვიანა?
ლიზიკო: სოფიკოს დაბადებას კარგად შეხვდა, აღარ იცოდა, რა გაეკეთებინა. აი, სოფიკოს ემოცია სხვანაირი იყო, როცა თინიკო სამშობიაროდან სახლში მოვიყვანე. მან ჩვილს უყურა, უყურა და ბოლოს თქვა, ამას ავიღებ და გადავაგდებო... დები ერთმანეთისგან რადიკალურად განსხვავდებიან.
– სამი გოგონას გაზრდა რთული აღმოჩნდა თუ ადვილი?
ლიზიკო: შვილების გაზრდა ნამდვილად არ იყო იოლი, მით უმეტეს, ისეთ პირობებში, როგორშიც ჩვენ ვცხოვრობდით. რთული პერიოდები ცოლქმრულმა სიყვარულმა გადაგვატანინა.
თამრიკო: მიუხედავად იმისა, რომ დედა ამბობს, შვილები რთულ პირობებში გავზარდეო, ჩვენ ეს არ გვიგრძვნია. ეს სირთულეები ყოფით პრობლემებს უკავშირდებოდა, მაგალითად, სახლში არ იყო იმდენი ოთახი, რამდენიც გვჭირდებოდა, მაგრამ ეს იმ სიყვარულთან შედარებით არაფერი იყო, რაც ჩვენს მშობლებს შორის არსებობდა. ერთმანეთის მიმართ მათი ასეთი დამოკიდებულება ყოფით პრობლემებს აფერმკრთალებდა. პლეხანოვი, სადაც ვცხოვრობდით, ცუდად არ მახსენდება. ეს ქუჩა, ჩემი მშობლების წყალობით, ლეგენდა გახდა ჩემთვის. ჩვენს ძველ სახლთან მამაჩემის მემორიალური დაფა კიდია, სადარბაზოსთან ვდგები ხოლმე, რომ იქაურობის სურნელი შევიგრძნო. მერე კი ეს ემოციები მთელი დღე მყოფნის.
ძალიან სტუმრიანი ოჯახი გვქონდა. დედაჩემის ეშხით, ყველას უხაროდა ჩვენს სახლში მოსვლა.
ლიზიკო: სტუმრის გარეშე ერთი დღე არ მახსოვს. ადგილიც ისეთი იყო, რომ ყველა გამვლელ–გამომვლელი ჩვენთან იყრიდა თავს. შვილების გამო სამსახურსაც დავანებე თავი. სკოლაში ამ სიტყვებით მხვდებოდნენ – კარგი შვილების კარგი დედა მოვიდაო. სამივე შვილი მე გავზარდე, ერთი საათიც კი არავისთან ყოფილან.
– თქვენ რომელი ქალიშვილი უფრო გგავთ?
ლიზიკო: თამრიკო მგავს, ჩემსავით გულჩვილია. სანთელივით იყო, საითაც მოღუნავდი, იქით გადაიწეოდა. ძალიან დამჯერი და მოწესრიგებული გახლდათ. ანსამბლი "მზიური" გასტროლებზე რომ წავიდოდა, თამრიკოს გაკვეთილები უცდებოდა, მაგრამ ყველაფრის აღდგენას ახერხებდა და თანაკლასელებს სწავლაში ეწეოდა. თამრიკო არაჩვეულებრივი დიასახლისია. იგივე შემიძლია ვთქვა თინიკოზე, სოფიკოს კი საჭმელების კეთება არ უყვარს, მაგრამ სუფრას ულამაზესად გაგიწყობს, ესთეტია.
– ქალბატონო თამრიკო, დედა ყველა ადამიანის ცხოვრებაში უმთავრეს როლს ასრულებს და ყველას თავისი დედა ჰგონია სხვებისაზე კარგი. პირადად თქვენთვის რა არის დედის პიროვნებაში ყველაზე ძვირფასი?
თამრიკო: დედა ჩემს ცხოვრებაში დღემდე მთავარია. ის ჩემთვის ხანდახან ამოუცნობი ობიექტია. ძალიან ხშირად მინდა, მის ბუნებას ჩავწვდე. ლიზიკო უდედოდ გაიზარდა. ჩემთვის გამოცანად რჩება, რა ძალა, ნიჭი ერგო ღვთისგან, რომ ასეთი სულისა მოევლინა ქვეყანას. ძალიან თბილი და მოსიყვარულე დედაა. მას თავისი დედისგან არასოდეს გაუგონია სიტყვები – "შენ შემოგევლოს დედა!". ჩვენ კი ამ სიტყვებით გაგვზარდა. ეს ფრაზები დღემდე მაძლიერებს. დედა გარეგნობით ძალიან ლამაზია და ათჯერ ლამაზი სულის პატრონია. ის სიყვარულის აკადემია, რაც დედამ და მამა შექმნეს, ჩვენთვის, შვილებისთვის, სამაგალითოა.
ლიზიკო შვილებისთვის თავდადებული დედაა და ამის თუნდაც ერთ მაგალითს გეტყვით. დედა ძალიან ახალგაზრდა იყო, როდესაც თინიკო დაიბადა. მძიმე მშობიარობა ჰქონდა, კლინიკური სიკვდილი ორჯერ გადაიტანა...
– რაიმე გაურთულდა?
თამრიკო: მისთვის მესამე შვილის გაჩენა არ შეიძლებოდა. ექიმებმა კატეგორიულად გააფრთხილეს, რომ არ უნდა გაერისკა, მაგრამ, როცა გაიგო, მესამედ იყო შვილის მოლოდინში, უარი არ თქვა. ყველა ეუბნებოდა, რომ ნაყოფი მოეშორებინა, მაგრამ მან თავისი სიცოცხლე სასწორზე დადო. გმირობა ჩაიდინა და თინიკოც დაიბადა. ამისთვის დიდ მადლობას ვუხდი, რადგან არაჩვეულებრივი და გვყავს. იმ პერიოდში ჩვენს ოჯახში მოვიდა ერთი ადამიანი, რომელთანაც მე და სოფიკო დაგვტოვეს, დების კინკლაობამ ეს ადამიანი შეაწუხა და მითხრა, დიდი გოგო ხარ და უნდა მიეჩვიო, რომ შეიძლება დედიკო სახლში არ მოვიდესო. მას დღემდე ვერ ვივიწყებ!.. მაშინ ჩვენს სახლში უამრავი ადამიანი მიდიოდა და მოდიოდა. ორი თვის შემდეგ დედა დამიბრუნდა. მას შემდეგ ვერ ვიტანდი გასტროლებს, რადგან დედასთან განშორება ჩემთვის შოკი იყო, მის გარეშე ნაბიჯს არ ვდგამდი.
– ოჯახის უფროსს ალბათ სურდა, გვარის გამგრძელებელი ჰყოლოდა. მამას გული არ სწყდებოდა, ბიჭი რომ არ გაჩნდა?
თამრიკო: არა, რას ამბობთ! მამა ამბობდა, ნამდვილ ვაჟკაცებს გოგოები ჰყავთ, მიუხედავად იმისა, რომ სამი ქალიშვილი მყავს, სამივე ვაჟკაციაო. გოგოებს მამასთან მართლაც საოცარი ურთიერთობა გვქონდა.
– ქალბატონო ლიზიკო, როგორ გახსენდებათ თქვენი უფროსი შვილის პირველი ნაბიჯები მუსიკაში?
თამრიკო: ჯერ მე გიპასუხებთ, რომ ესეც გმირობის ტოლფასი იყო. სიკვდილს სასწაულად გადარჩენილი ქალი მაინც მედგრად იდგა. სამი შვილი დაჰყავდა რეპეტიციებზე, მიუხედავად იმისა, რომ ამას მამაც ეწინააღმდეგებოდა და ბებიაც. მე თუ დღეს რაღაცას წარმოვადგენ, ეს ლიზიკოს დამსახურებაა.
ლიზიკო: თამრიკო წლინახევრის იყო, როდესაც ჩვენთან ერთად სამ ხმაში პირველად შეასრულა სიმღერა "დავალ მუდამ მოხიბლული". ამის ჩანაწერიც მაქვს, რომ არავინ თქვას, მეტიჩარა დედა ჰყავს და რაღაცას იგონებსო. 4 წლის იყო, როდესაც ვოკალის პედაგოგი ციცინო ციცქიშვილი შემხვდა და მკითხა, სიმღერა თუ იცისო. რატომღაც მან ერთადერთი სიმღერა იცოდა და ისიც რუსული – "კოლია, კოლია, ნიკალაშა". გამოსაშვებ საღამოზე პიონერთა სასახლეში წავიყვანე და ეს სიმღერა იქ იმღერა. ჩემმა მამამთილმა ამ კონცერტზე ისე ინერვიულა, თქვა, პირველად ვიგრძენი, გული სად მაქვსო. თამრიკო სამჯერ გამოიძახეს ბისზე. კულისებში რომ შემოვიდა, ჩამეხუტა და ტირილით მითხრა, ამდენჯერ იმიტომ გამამეორებინეს, რომ ყველაზე ცუდად მე ვიმღერეო.
იმ კონცერტის შემდეგ აღმოჩნდა "მზიურში". კუკურის არ უნდოდა, ანსამბლში მეტარებინა, მაგრამ ჩუმად მაინც მიმყავდა. ვცდილობდი, ყველანაირად ხელი შემეწყო მისთვის.
– თამრიკო, თქვენს გათხოვებას როგორ შეხვდნენ დედ–მამა, ემეტებოდით სახლიდან გასაშვებად?
თამრიკო: მიუხედავად იმისა, რომ ჩემს გათხოვებასთან დაკავშირებით წინააღმდეგობები მქონდა, დედა ისე დამიდგა გვერდით, როგორც კარგი მეგობარი. მითხრა, შენ დიდი არგუმენტი მოგყავს, ამბობ, რომ გიყვარს და ამ გრძნობის წინააღმდეგ წასვლა არ შემიძლიაო. მამასთან დედამ გამიწია შუამდგომლობა... დედაჩემის ყველაზე დიდი სადარდებელი მე ვარ.
ლიზიკო: კუკურის მსახიობი სიძე არ უნდოდა, მაგრამ ჩვენმა ქალიშვილებმა მსახიობ მამაკაცებს დაუკავშირეს ცხოვრება.

– თამრიკოს ოჯახის დანგრევა რთულად გადაიტანეთ?
ლიზიკო: რას ვიზამთ, თამრიკოს პირადი ცხოვრება არ აეწყო. გული მტკივა, ჩემი შვილი ძალიან დაიჩაგრა. ასე მგონია, რომ მე ყოფილ ქმარს გულიდან მოვიწყვეტდი, მაგრამ თამრიკო ძალიან მიმტევებელია. მიუხედავად ყველაფრისა, მის მიმართ მაინც ყურადღებიანია. მის ადგილას მე ასე არ მოვიქცეოდი. ქმარი ძალიან მიყვარდა, მაგრამ სიცილით ვეტყოდი ხოლმე, რამე თუ შეგამჩნიე, ან მე წავალ სახლიდან, ან შენ–მეთქი.
თამრიკო: ჩემი ოჯახის დანგრევა დედაჩემისთვის დღემდე ტკივილია, რადგან ხედავს, რომ სულიერად ბევრი რამ მეტკინა და ფიზიკურადაც ძალიან დავიტვირთე. ფაქტობრივად ორი ოჯახი მაქვს ზურგზე მოკიდებული, ორივეს მხოლოდ მე ვარჩენ და ეს ჩემი შრომის და ჯანმრთელობის ხარჯზე ხდება. დედა ამის გამო ძალიან დარდობს.
– ქალბატონო ლიზიკო, სოფიკოს და თინიკოს ქმრები როგორ მიიღეთ მშობლებმა?
ლიზიკო: მათ არაჩვეულებრივი ქმრები ჰყავთ, სიძეებთან ძალიან კარგი ურთიერთობა მაქვს.
თამრიკო: ჩემი სიძეები უგამოცდოდ ჩაეწერნენ ჩვენი ოჯახის სიყვარულის აკადემიაში. არსად მინახავს, სიძეებს ისე უყვარდეთ სიდედრი, როგორც სოფიკოს და თინიკოს ქმრებს უყვართ ლიზიკო. სოფიკოს მეუღლე ძალიან ხშირად მეუბნება, ჩემი სიდედრი ცოტა ხანი დამითმე, ჩვენთან გამოუშვიო.
ჩვენს ოჯახში კიდევ ერთი სიყვარულის დიდი მაგალითი გვქონდა – რძალ–დედამთილის, ანუ ლიზიკოს და ბებიაჩემის ურთიერთობა. როდესაც ლიზიკო ჰყავდა გვერდით, კარგად იყო. ადამიანი დედას ვერ დაიტირებს ისე, როგორც დედაჩემმა თავისი დედამთილი დაიტირა.
– ქალბატონო თამრიკო, მშობლების სიყვარულის ისტორია თქვენთვის ალბათ კარგად ცნობილია. ჩვენც გვიამბეთ.
თამრიკო: დედამ და მამამ ერთმანეთი სკოლაში გაიცნეს და, რომ იტყვიან, სკოლის მერხიდან მოყოლებული ერთად იყვნენ. ქუჩაში ერთად რომ მიდიოდნენ, ყველას უკვირდა, რადგან დედა ძალიან ლამაზი იყო, მამა, ერთი შეხედვით, ჯმუხი, შავგვრემანი. ამიტომაც მათ ოტელოს და დეზდემონას ეძახდნენ. დედას ბევრი თაყვანისმცემელი ჰყავდა და მამას ბევრი მათგანი მიუტყეპია. მას ხშირად უთქვამს, დედათქვენს ვერც ერთი შვილი შეედრებითო. მამა რომ გარდაიცვალა, არ ვიცოდი, დედა ამას როგორ გადაიტანდა. უსუსურობის შეგრძნება ჰქონდა, მაგრამ სამი ქალიშვილი შემოვეხვიეთ და და ეს ტკივილი დავაძლევინეთ.
ლიზიკო: კუკური 63 წლის ასაკში, გულის შეტევით მოულოდნელად გარდაიცვალა. ეს იმხელა ტრავმა იყო ჩემთვის, არ მეგონა, სიცოცხლის გაგრძელებას თუ შევძლებდი. ჩვენ მეცხრე კლასიდან გვიყვარდა ერთმანეთი.
მიზეზთა გამო უდედოდ გავიზარდე, მამა მზრდიდა. მიუხედავად იმისა, რომ თავს ბევრი ქალი მეხვია, დედის სითბო არ ვიცი, რას ნიშნავს. წლების შემდეგ ისე მოხდა, რომ მე და დედა ერთმანეთს უნდა შევხვედროდით. ამის გაცნობიერება ძალიან გამიჭირდა. უდიდესი გვერდში დგომა მაგრძნობინა კუკურიმ, რომელმაც მთხოვა, დედას შევხვედროდი და მასთან ურთიერთობა გამეგრძელებინა. მიმტევებლობა ალბათ ყველას კუკურისგან უნდა ესწავლა. რა თქმა უნდა, მივენდე მას. დედაშვილობის ბედნიერმა ურთიერთობამ მხოლოდ ერთ წელს გასტანა. დედა გარდამეცვალა და იმავე წელს, ოთხი თვის თავზე, მამაც გამომეცალა ხელიდან. ასეთი ცხოვრების გზა გავიარე.... კუკურის გარდაცვალებიდან უკვე 9 წელი გავიდა და ჯერჯერობით ცოცხალი ვარ.
– გყავთ დიდი მონაგარი – შვილიშვილები, შვილთაშვილი, რომლებიც ცხოვრებას გილამაზებენ.
ლიზიკო: ჩემმა შვილებმა გადამატანინეს ეს ყველაფერი. ბებიისგან ცოტა უხერხულია შვილიშვილების ქება, მაგრამ ისინი მართლაც ძალიან კარგები არიან.
ლანა კიკნაძე